تاریخچه سنگ‌های تزیینی

سنگ ساختمانی تاریخچه سنگ یکی از ابتدایی‌ترین مصالح ساختمانی است که انسان برای ساختن ابزار و پناهگاه‌ها و رفع نیاز خود استفاده کرده است. دوره‌های کهن

سنگی و پارینه سنگی نشان دهنده دوره‌هایی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و دیگر مصالح مقدم می‌باشد. آثار خانه‌های از سنگ چیده شده در شمال ایران متعلق به 7000 سال پیش موجود است. در ساختمان‌های سنگی از سنگ لاشه همراه با ملات‌های گچ و آهک استفاده شده است. چنانچه باید اذعان کرد که اگرچه سنگ به علت سنگینی و مشکلات حمل و نقل و استخراج تا حدی جای خود را به مصالحی نظیر آجر داده است اما همچنان اهمیت خود را در ساختمان‌های سنگین و سخت نظیر پل‌ها، تونل‌ها بهمن گیرها، دیوارهای حائل و سنگ چین‌ها و کرسی چین‌ها و ... حفظ کرده است. خواص عمومی و کاربری سنگ‌ها را به طور کلی از نظر منشاء تشکیل به سنگ‌های آذرین، رسوبی و دگرگون دسته‌بندی می‌کنند. در بررسی خواص عمومی سنگ‌ها مواردی مانند مقاومت در برابر کشش، تحمل فشار، نفوذ پذیری، انتشار امواج، پایداری و در نظر گرفتن امتداد لایه بندی و سطوح ضعیف در عملیات که باید در این مورد گفت که سنگ‌ها نوعا دارای سطوحی هستند که در آن‌ها نیروی چسبندگی و اتصال دانه‌ها نسبت به لایه‌های دیگر کمتر و یا حداقل است. و این موارد می‌تواند از اهمیت زیادی در بررسی سنگ‌ها برخوردار باشد. در مجموع باید مقاومت سنگ ساختمانی بدون شیار، رگه، ترک، خلل و فرج پوسیدگی و لایه سست باشد و حتی المقدور رنگی یکنواخت داشته باشد بطور کلی سنگ طبیعی را که دارای مقاومت کافی در شرایط جوی و رنگ جالبی باشد می‌توان در عملیات ساختمانی و به صورت سنگ لاشه، سنگ قواره، سنگ باربر، سنگ پلاک، سنگ درپوش، سنگ ستون و حتی به صورت ظروف و وسایل سنگی استفاده نمود طرز تهیه سنگ‌ها و انواع آن قطعات بزرگ سنگی که از معدن به دست می‌آورند به نام « سنگ قله » معروف است. سنگ قله نباید در زیر تیغه برش خرد شود و حتی المقدور بزرگ و قابل حمل باشد. سنگ قله را بوسیله دیلم ، دست انفجار و یا برش از معدن جدا می کنند و بسته به نوع جنس و کاربرد آن در کارگاه بوسیله عملیات مکانیکی آماده کار می‌سازند. سنگ‌های با کاربرد خشن و باربر را بوسیله تیشه و چکش آماده می‌نمایند و سنگ‌های تزئینی را ابتدا برش داده و در حین برش شستشو می‌دهند تا سنگ را شسته و خاک آن را بگیرند. آن‌گاه بسته به اهمیت و مرغوبیت، آن را ساب و جلا می‌دهند. featured_image_big سنگ‌هایی که در ساختمان بکار می‌روند به نام‌های سنگ لاشه، سنگ قواره، سنگ بادبر و سنگ پلاک مرسوم می‌باشند که به شرح آن‌ها می‌پردازیم.
1- سنگ لاشه: سنگی است که شکل خاصی نداشته و به همان صورتی که از معدن آورده می‌شود بکار می‌رود و کاربرد آن در زیرسازی‌ها، پر کردن فاصله بین سنگ‌ها و کف سازی خشن محدود می‌شود.
2ـ سنگ قواره: سنگی است که از سنگ لاشه بدست می‌آید و در کارگاه ساختمانی با کمی تیشه کاری ابعاد منظمی یافته و دارای گوشه‌های معین می‌گردد از سنگ قواره برای دیوارهای باربر، جدول سازی و کف سازی‌هایی که نیاز به کمی نما سازی دارند استفاده می‌شود.
3ـ سنگ بادبر ( مالون ): سنگی است که با تیشه کاری کاملا شکل منظمی یافته و بویژه یک طرف آن شکل صاف به خود می‌گیرد. سنگ بادبر را در تونل سازی، پل سازی، جدول سازی، دیوارهای باربر و غیر باربر، سنگ‌فرش و پله استفاده می‌کنند و یکی از عمده‌ترین کاربردهای مهندسی سنگ لاشه و مالون بویژه در نقاط کوهستانی اجرای قوس‌های سنگی است که در پل‌ها، درگاه‌ها و طاق زیرین دالان‌های سنگی مورد مصرف قرار می‌گیرد.
4ـ سنگ پلاک (تزئیناتی): برای نما سازی در سطوح از سنگ پلاک استفاده می‌شود برای تهیه سنگ پلاک سنگ قله را در کارگاه سنگ‌بری به ضخامت‌های مورد نظر برش داده و سپس آن را تا حد جلا و آینه شدن ساب می‌دهند. سنگ تزئیناتی ارزان را از تراورتن و سنگ‌های گران قیمت را از گرانیت و مرمر انتخاب می‌کنند. سنگ پلاک را برای تزئینات داخل و خارج ساختمان و در کف، دیوار پله، کف پنجره، کنار و زیر دیوار گچی و وسایل تزئیناتی نظیر گلدان، شمعدان، جدول و جوی و غیره استفاده می‌کنند انواع سنگ‌های ساختمانی ایرانی، عمده‌ترین سنگ‌هایی که در عملیات ساختمانی در ایران بکار می‌روند عبارتند از:
گرانیت، سنگ سبز توف کوارتزیت، سنگ آهک تراورتن، مرمر، سرپانتین، ماسه سنگ، شیست که به توضیح مختصری در مورد آنها می‌پردازیم.
گرانیت: از انواع سنگ‌های آذرین بوده و بسیار سخت و محکم، با دوام، زبر و بسیار جلا پذیر است. ساب زدن و جلا پذیری از ساب معمولی و نمای سنگی تا مرحله آینه‌ای امکان پذیر است. گرانیت خرد شده را برای تهیه بتن زیر سازی جاده و راه آهن و سنگ ساختمانی آن را برای بناهای یادبود، زیربنای تاسیسات، تزئینات داخل و خارج ساختمان و کف سازی به کار می‌برند. از انواع گرانیت ساختمانی می‌توان گابرو و دیاباز که اصطلاحا به آن گرانیت سیاه هم می‌گویند نام برد.

کوارتزیت: این نوع سنگ که اغلب با سنگ گرانیت نیز اشتباه می‌شود. دارای ویژگی‌های متفاوت است و از گرانیت سخت‌تر است. این سنگ با ظاهر زبر و بلوری خود قابل شناسایی است. کوارتزیت را بخاطر ظاهر زبر آن بیشتر در ساختمان‌های ارزان قیمت و روستایی به کار می‌برند. رنگ آن بیشتر قهوه‌ای سوخته، سرخ وخاکستری و قهوه ای است.
ماسه سنگ: این سنگ‌ها از نوع رسوبی هستند که از چسبیدن دانه‌های سیلیس به یکدیگر به وجود آمده‌اند. مواد این سنگ ممکن است، سیلیس، اکسید آهن و یا خاک رس باشد. سختی و دوام قطعات این سنگ بستگی به نوع چسب آن دارد. رنگ این سنگ‌ها معمولا خاکستری، قهوه‌ای، سرخ و ارغوانی است. ماسه سنگ کاملا سیمانی شده را ممکن است کاملا خرد نموده و در زیر سازی راه آهن و جاده‌ها به کار برند. همچنین ماسه سنگ کوارتزی را به عنوان ماسه ریخته گری و ماده اولیه شیشه استفاده می‌کنند.
سنگ توف: از انواع سنگ‌های خاکستر آتشفشان بوده که به علت چسبندگی کم ذرات آن در اثر هوا زدگی پوسته پوسته می‌شود و به صورت دانه‌های ریز از آن جدا می‌شود. این سنگ را به علت سبزی چشم نوازی که دارد در کار دیوار سازی پارک سازی و دیوارهای حایل استفاده می‌کنند.
سنگ آهک: از انواع سنگ‌های رسوبی است و در سطح وسیعی از نظر اندازه، قواره و شکل و رنگ وجود دارد. سنگ آهک را برای تزئینات داخل و خارج ساختمان، دیوار، تزئینات کف، نماسازی و مجسمه سازی و ستون سازی به کار می‌برند.
تراورتن: این سنگ حاصل رسوبات جریانات آب گرم زیرزمینی می‌باشد. تراورتن به رنگ‌های سفید، کرم و خاکستری وجود دارد، این سنگ را برای نماسازی داخل و خارج ساختمان به کار می‌برند.
مرمر: از انواع سنگ‌های دگرگون است که در رنگ‌های سفید، خاکستری، سیاه، سبز، قرمز، زرد و ارغوانی می‌باشد. سنگ مرمر را برای تزئینات و نما سازی داخل ساختمان شامل، کف، دیوار و کارهای هنری بکار می‌برند.
شیست: سنگ‌های لایه لایه سیاه رنگ می‌باشند که از انواع سنگ‌های دگرگون هستند و به مصرف فرش کردن کف، پیاده‌روها، خیابان‌ها، باغ‌ها و پارک‌ها می‌رسند.

نکته‌ای که در پایان این مطلب قابل ذکر است این می‌باشد که با توجه به معادن سنگ‌های ساختمانی در ایران و استخراج انواع آن در ایران دارای مقام سوم و چهارم جهان می‌باشد.